មាតិកា |
ការតស៊ូរំដោះជាតិ
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ត្រូវជាចៅមីងព្រះបាទបុស្សករ័ក្ស បើគិតទៅតាមខ្សែខាងម្ដាយ។ ក្នុងពេលកើតព្រឹត្តិការណ៍ ពួកជ្វាចោរសមុទ្រចូលមកលួចប្លន់ដុតផ្ទះសម្បែង ទីក្រុងសម្ភុបុរៈ ព្រះអង្គព្រមទាំងព្រះញាតិវង្សត្រូវពួកខ្មាំងចាប់យកជាឈ្លើយ នាំទៅកោះស្នាវ៉ា។ កាលនោះព្រះអង្គនៅជាកុមារនៅឡើយ។ នៅប្រទេសជ្វាព្រះអង្គខំប្រឹងរៀនសូត្រ គ្រប់មុខវិជ្ជាទាំងក្នុងសាសនា ទាំងក្នុងរបៀបរៀបចំនគរ ដែលជាមូលដ្ឋានបានជំរុញធ្វើឲ្យ ប្រទេសជ្វា ក្លាយទៅជាមហាអំណាចមួយ ក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ថ្ងៃមួយក្នុង គ.ស ៨០០ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ដោយមាន សេនាពល អាមាត្យ ជាទីទុកចិត្ត ជូនដំណើរផង បានលបលួចធ្វើដំណើរត្រឡប់ចូលមកស្រុកខ្មែរវិញ។ ព្រះអង្គ បានតាំងទីមូលដ្ឋាននៅ ខេត្តក្រចេះ ក្នុងតំបន់ចន្លោះអតីតព្រះរាជធានី សម្ភុបុរៈ និងស្រុកត្បូងឃ្មុំ។ កន្លែងនោះមានឈ្មោះថា ឥន្រ្ទបុរៈ ដែលគេចាត់ទុកជាព្រះរាជធានីមួយ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គបានពន្យល់ បញ្ចុះបញ្ចូលដឹកនាំ ព្រះរាជវង្សានុវង្ស នាម៉ឺនមន្ត្រី មេទ័ព និងស្ដេច ដែលធ្លាប់ចំណុះ នគរចេនឡាទឹកលិចឲ្យសុខចិត្តសុខកាយយល់ព្រម រួបរួមកម្លាំងវាយកម្ចាត់ពួកសត្រូវចោរជ្វា។
ក្នុងការតស៊ូរំដោះជាតិពីនឹមប្រទេសជ្វា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ មានសហការីពូកែចំណានចំណាប់ មានវិជ្ជា និងសមត្ថភាពយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ជ្រាលជ្រៅជាច្រើនជាជំនួយ។ មេទ័ពដ៏ ល្បីល្បាញជាងគេឈ្មោះព្រិទិ្ធឥន្រ្ទវរ័្មន ដែលបានរំដោះបង្ក្រាប និងរៀបចំតំបន់ ដែលស្ថិតនៅខាងត្បូង ខេត្តបាត់ដំបង ឲ្យមានសន្តិសុខ។ ស្នាដៃនេះជាកត្តាម្យ៉ាង សំខាន់ដែលអនុញ្ញាតផ្ដល់ដល់ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ នូវលទ្ធភាពកសាងព្រះរាជធានី ក្នុងតំបន់ បឹងទន្លេសាប ដែលជាជង្រុកស្រូវ និងត្រីសាច់។ ហើយលើផ្នែកយុទ្ធសាស្ត្រវិញ ទីក្រុងកម្ពុជាក៏ស្ថិតនៅឆ្ងាយពីច្រកចូល របស់កងទ័ពជ្វា និងចាម ដែលតែងតែឡើងមកតាមដងទន្លេដែរ។ ដូច្នេះហើយ បានជា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បោះបង់ភូមិភាគ ទន្លេមេគង្គខាងត្បូងមកតាំងរាជធានីនៅខាងជើង បឹងទន្លេសាប។
អ្នកប្រាជ្ញម្នាក់ទៀតដែលល្បីល្បាញជាងគេ ខាងចំណេះដឹងមានវិជ្ជាខ្ពង់ខ្ពស់ មានប្រាជ្ញាឈ្លាសវៃឈ្មោះ សិវកឥវលិយៈ។ ក្នុងគ្រប់កាលៈទេសៈព្រះអង្គតែងតែនាំ អ្នកប្រាជ្ញ កំពូលនេះទៅ ជាមួយជានិច្ចដើម្បីទុកជាទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់សម្រាប់ផ្ដោះប្ដូរ សាកសួរយោបល់ គ្រប់បញ្ហាដែលទាក់ទង នឹងអាយុជីវិតប្រទេសជាតិ។ប្រវត្តិ តស៊ូ រំដោះជាតិរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ និង ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជំនាន់នោះ គេពុំបានដឹងអ្វីជាពិតប្រាកដទេ។ តែយើងអាចប៉ាន់ស្មានបានថាការតស៊ូរំដោះ ជាតិក្នុងគ្រានោះ មានសភាពខ្លាំងក្លាធ្ងន់ធ្ងរពិបាកណាស់ ជាពិសេសនៅចំពោះមុខខ្មាំងជ្វាដែលកំពុងតែមានកម្លាំង។ ប្រហែលជាមកអំពីបញ្ហា ស្ថិរភាព សន្តិសុខ និងបុព្វហេតុ ដូច្នេះ ហើយទើបបានជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរបានលើកបានរើទីក្រុង ជាច្រើនដំណាក់។ ព្រះរាជធានីទាំងនោះមាន ៖ កុឌិដែល ស្ថិតក្នុងរង្វង់ តំបន់ប្រាសាទបន្ទាយក្ដី ផ្នែកខាងជើង ក្នុង ខេត្តសៀមរាប អមរិន្ទ្របុរៈ ដែលអ្នកប្រវត្តិវិទូស្មានថានៅក្នុងតំបន់បន្ទាយឆ្មារ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង (បច្ចុប្បន្នខេត្តបន្ទាយមានជ័យ)។ ហរិហរាល័យ ដែលស្ថិតនៅតំបន់រលួសក្នុង ខេត្តសៀមរាប និង មហិន្ទ្របរពត ដែលជាភ្នំគូលែនស្ថិតនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប ដដែល។
ការប្រកាសឯករាជភាពកម្ពុជា
គឺនៅលើភ្នំគូលែន ឬព្រះរាជធានី មហិន្ទ្របរពត ក្នុង គ.ស ៨០២ ដែល ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានប្រកាសឯករាជភាពកម្ពុជា ចេញពីក្រញាំ អាណានិគមស្ដេចជ្វាកោះស្នាវា។ប្រវត្តិរំដោះ និងប្រកាសឯករាជភាពកម្ពុជា ត្រូវបានបុព្វបុរសខ្មែរសរសេរឆ្លាក់ចារលើ ផ្ទាំងសិលាក្នុង គ.ស ១០៥២ ដែលគេដាក់ឈ្មោះថា "សិលាចារឹកស្តុកកក់ធំ"។ សិលាចារឹកនេះគេបានរកឃើញ នៅក្នុងប្រាសាទស្តុកកក់ធំដែលស្ថិតនៅទិសខាងជើងឆៀងខាងលិច ចម្ងាយប្រមាណ ២៥ គីឡូម៉ែត្រពីទីក្រុងស៊ីសូផុន (សិរីសោភ័ណ) ខេត្តបាត់ដំបង ។ បច្ចុប្បន្នសិលាចារឹកស្តុកកក់ធំត្រូវ គេយកទៅតម្កល់ទុកនៅសារមន្ទីរសៀមឯបាងកក។ តាមរយៈ សិលាចារឹកស្តុកកក់ធំ យើងអាចស្គាល់យល់ និងដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរមួយផ្នែកធំក្នុងសម័យអង្គរ។
ដើម្បីឲ្យឯករាជភាពកម្ពុជាមានឥទ្ធិពលជ្រួតជ្រាប ទៅគ្រប់ទិសទីទាំងក្នុងស្រទាប់ជាន់ថ្នាក់ប្រជាជន ទាំងទៅលើប្រទេសជិតឆ្ងាយ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានរៀបចំបង្កើតធ្វើឲ្យមានពិធីបុណ្យសាសនា យ៉ាងឧត្ដុង្គឧត្ដមធំឧឡារិកនៅ ភ្នំគូលែន។ ព្រះអង្គបាននិមន្តព្រាហ្មណ៍មួយអង្គ ព្រះនាមហិរនិយធម្ម គង់នៅអាស្រមជនបទហើយដែល ចេះគ្រប់ វិជ្ជាសិល្បសាស្ត្រ មន្តអាគមគាថា ឲ្យមកចម្រើនរៀបចំពិធីបុណ្យគោរពបូជាព្រហ្មញ្ញសាសនា ទៅតាមតម្រាក្បួនទ្រឹស្ដីទេវរាជ។
ព្រាហ្មណ៍ព្រះគ្រូហិរនិយធម្ម បានបង្ហាត់បង្រៀនសាស្ត្រទាំងបួនក្នុងគម្ពីរព្រះឥសូរ (សាស្ត្រាទាំង បួន មាន ៖ វិន័យ សិក្ខានយោត្តរៈ សម្មោអៈ និង សិររិឆេ) ដល់ ព្រាហ្មណ៍សិវកឥលិយៈ ទីប្រឹក្សាជំនិត ព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីឲ្យចេះចាំក្បួនវិធី រៀបចំធ្វើសក្ការបូជា គោរពទេវរាជ។ ធម៌ទាំងនេះពួកព្រាហ្មណ៍ត្រូវរៀនសូត្រ សូត្រស្វាធ្យាយ និងត្រូវរៀបចំធ្វើពិធីផ្សេងៗ ដើម្បីកម្ចាត់សត្រូវ ដើម្បីប្រកាសតាំងខ្លួនជាអ្នកជាមានឯករាជភាព មានឥស្សរភាព និងបួងសួងសុំឲ្យមាននូវសេចក្ដីចម្រុងចម្រើន សម្បូរសប្បាយ ដល់ប្រជាជាតិ។ គឺអាចជាទ្រឹស្ដី ជាក្បួនតម្រាគម្ពីរសម្រាប់ រៀបចំកសាងនគរ ឲ្យមានឯកភាពខ្លាំងពូកែល្អ។ ជាគុណបំណាច់ដល់ ព្រាហ្មណ៍ សិវកឥលិយៈ ព្រះមហាក្សត្រ បានសច្ចាប្រគល់សិទ្ធិផ្ដាច់មុខដល់គ្រួសារព្រាហ្មណ៍តពូជ ពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយជាលំដាប់លំដោយ តាមត្រកូលខាងម្ដាយ ឲ្យមានឋានៈ ជាអ្នកទទួលបន្ទុក រៀបចំពិធីបូជា ទេវរាជតទៅអនាគត។ ដូច្នេះហើយ បានជាយើងឃើញមាន ក្រុមព្រាហ្មណ៍បារគូបុរោហិតនៅជិតជាប់ព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បី ជាសក្ខីភាពនៃការគោរពប្រពៃណី។ តែក្រុមព្រាហ្មណ៍បុរោហិត ដែលមានពូជពង្សចុះមកពីព្រាហ្មណ៍ សិវកឥវលិយៈ ប្រហែលជាផុតពូជក្នុងសម័យស្ដេចត្រសក់ផ្អែម ពីព្រោះស្ដេចអង្គនេះគ្មានបញ្ចក្សត្រ គ្មានព្រះទ័យរាជ គ្មាន អ្វីជាសម្គាល់ជាស្ដេចពេញគ្រប់លក្ខណៈ តាមច្បាប់ក្រឹត្យក្រម វិន័យខ្មែរឡើយ (ពូជពង្ស វង្សត្រកូល ព្រាហ្មណ៍ សិវកិរលិយៈ ប្រហែលជាត្រូវ រលត់ផុតអស់លែងមានក្នុងសម័យព្រឹត្តិការណ៍តាត្រសក់ផ្អែម ដណ្ដើមរាជ្យ ដែលបានកាប់សម្លាប់បំផ្លាញអ្វីជាព្រហ្មញ្ញសាសនា ។ ដូច្នេះហើយ ទើបបានជាស្ដេចត្រសក់ផ្អែម បញ្ជាឲ្យបង្កើតក្រុមព្រាហ្មណ៍បុរោហិត និងបញ្ចក្សត្រសម្រាប់តំណាងរាជបល្ល័ង្ក)។ ឯពិធីធ្វើសក្ការបូជា ទេវរាជត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រខ្មែរជំនាន់ក្រោយ គោរពប្រណិប័តន៍អនុវត្តធ្វើតាមរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ព្រាហ្មណ៍សិវកឥលិយៈ បានទទួលឋានៈ ជាព្រះរាជគ្រូរបស់ព្រះមហាក្សត្រ។
ក្នុងការគោរពបូជាទេវរាជ គេយកលិង្គមកធ្វើ ជាតំណាង។ លិង្គនេះគេយកទៅតម្កល់ទុកលើភ្នំមួយយ៉ាងខ្ពស់ ដែលជាតំណាងភ្នំព្រះសុមេរុ។ ឯភ្នំដែលតំណាង ភ្នំព្រះសុមេរុ គឺភ្នំគូលែន។ ដូច្នេះហើយបានជាព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន២ បានប្រារព្ធពិធីគោរពបូជាទេវរាជ និងយកលិង្គទៅតម្កល់នៅទីនោះ។ លិង្គជាតំណាង ព្រះឥសូរ ជាតំណាងការកើត។ ឯក្នុងការគោរពទេវរាជ លិង្គជាតំណាងព្រះមហាក្សត្រ ដែលមានភារកិច្ចការពារ គ្របដណ្ដប់ប្រជាជាតិ ទាំងតាមផ្លូវចិត្ត ទាំងតាមផ្លូវកាយ។ លិង្គតំណាងទេវរាជ គេអាចលើកផ្លាស់ប្ដូរទីកន្លែងបានទៅតាមកាលៈទេសៈ។
ដោយសារពិធីធ្វើសក្ការបូជាទេវរាជ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានប្រកាសតាំងខ្លួនជាស្ដេចអាទិទេព (Dieu-Roi) មានតេជះបារមីដូចទេវរាជ មិនចាញ់ស្ដេចជ្វា នៅកោះស្នាវាឡើយ។ ដែលជាលក្ខណៈបញ្ជាក់ អំពីឯករាជភាព ពិតប្រាកដ របស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ទ្រឹស្ដីទេវរាជ
អ្នកប្រវត្តិវិទូ និងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ អំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ តែងតែនាំគ្នានិយមមូលមតិជឿយល់ថាការគោរពបូជាទេវរាជ (devajara) ជាការវិវឌ្ឍនៃព្រហ្មញ្ញសាសនា ក្នុងសម័យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២។ គេយល់ថាដើម្បីអះអាងប្រកាសខ្លួនជាស្ដេចពេញសិទ្ធិ ដើម្បីបញ្ចេញបង្ហាញ ឥទ្ធិពលមហិទ្ធិឫទ្ធិ ឲ្យប្រជានុរាស្ត្រ កោតខ្លាចគោរពទទួលស្គាល់ ដើម្បីបញ្ជាក់ភាពឯករាជ្យ របស់កម្ពុជា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ត្រូវតែរៀបចំធ្វើពិធីសាសនា នៅភ្នំគូលែន។ គឺព្រះអង្គបានតាំងខ្លួនជាព្រះមហាក្សត្រផង ជាព្រះអាទិទេពផង។ទ្រឹស្ដីនេះសមហេតុសមផលត្រឹមត្រូវណាស់។ តែបើយើងយកទ្រឹស្ដីទេវរាជ ដោយសំអាងទៅលើសិលាចារឹកស្តុកកក់ធំ មកសិក្សារិះគិតពិចារណាឲ្យបានវែងឆ្ងាយបន្តិច ជំនឿនិងការគោរពទេវរាជ មិនមែនកម្រិតឈប់ចប់ត្រឹមតែលើសាសនា និងលើរូបព្រះមហាក្សត្រប៉ុណ្ណោះនោះទេ។ ថ្ងៃធ្វើពិធីបុណ្យសក្ការបូជាគោរពថ្វាយ ចំពោះព្រះទេវរាជនៅភ្នំគូលែន ក្នុង គ.ស ៨០២ អាចចាត់ទុកជាទិវាខ្មែរឯករាជ្យរំដោះចាកផុតពីអាណានិគមជ្វា ស្នាវ៉ា និងក៏ជាថ្ងៃដែលខ្មែរបានប្រកាសអនុវត្តគោរព ទ្រឹស្ដី គោលការណ៍ នយោបាយថ្មីសម្រាប់កសាងប្រទេសជាតិដែរ។ ទេវរាជ ជាឈ្មោះគម្ពីរក្បួនខ្នាត ទ្រឹស្ដីនយោបាយខ្មែរ សម្រាប់រៀបចំគ្រប់គ្រង ប្រទេសជាតិ។
- ការបែងចែកអំណាច សាសនាដែលតំណាងទៅដោយវណ្ណៈ ព្រាហ្មណ៍គ្រាន់តែជា មូលដ្ឋានសម្រាប់ប្រមូលផ្ដុំប្រជានុរាស្ត្រ និងជាប្រភព សម្រាប់បង្កើតបញ្ចេញច្បាប់ទ្រឹស្ដីគោលគំនិត នយោបាយប៉ុណ្ណោះ។ ឯព្រះមហាក្សត្រដែលជាទេវរាជ ជាអ្នកយកច្បាប់យកគោលគំនិត ទ្រឹស្ដីនយោបាយ ទាំងនោះមកអនុវត្តប្រតិបត្តិ។ បើយើងនិយាយ និងប្រើតាមភាសាទំនើបថ្មី បច្ចុប្បន្នក្រុមព្រាហ្មណ៍បុរោហិត ដែលតំណាងដោយព្រាហ្មណ៍សិវកឥវលិយៈ ជាអ្នកធ្វើច្បាប់ ឬ ជារដ្ឋសភា។ ចំណែក ព្រះមហាក្សត្រវិញ ព្រះអង្គមិនធ្វើច្បាប់ទេ។ ព្រះអង្គ ជាអ្នកគោរព និងអនុវត្តធ្វើតាមសេចក្ដីបញ្ញត្តិរបស់ច្បាប់។ ព្រះមហាក្សត្រ ស្ថិតនៅក្រោមអំណាចច្បាប់។ ព្រះអង្គជា តំណាង អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ។ ដូច្នេះ ក្នុងការរៀបចំគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជា អ្នកគ្រប់គ្រងឬ អ្នកដឹកនាំខ្មែរ ជំនាន់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានបែងចែកអំណាចជាពីរ ៖ អំណាចនិតិបញ្ញត្តិ និងនីតិប្រតិបត្តិ។ របៀបបែងចែកអំណាចត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ធ្វើសច្ចាប្រណិធានថាគោរពអនុវត្តធ្វើតាមតរៀងទៅអនាគត។ នេះគឺជាមូលដ្ឋាន និងជាគ្រឹះនគរខ្មែរ។
- ការរៀបចំស្ថាប័នជាតិ ការបែងចែកអំណាចនាំមកនូវការរៀបចំស្ថាប័ន។ស្ថាប័ន នេះមានទាក់ទងទៅនឹងការកំណត់ មុខងារកិច្ចការរបស់ក្រុមព្រាហ្មណ៍បុរោហិត និងព្រះមហាក្សត្រ។ ក្រុមព្រាហ្មណ៍ មានភារកិច្ចក្នុងការគោរពរៀបចំធ្វើពិធីបុណ្យ ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ទៅតាមច្បាប់វិន័យ។ ព្រាហ្មណ៍ក៏ត្រូវពិនិត្យ ត្រួតត្រាការអនុវត្តទាំងនោះដែរ។ ហើយករណីយកិច្ចដ៏ធំមួយទៀតរបស់ព្រាហ្មណ៍គឺការអប់រំបង្ហាត់បង្រៀន ព្រះរាជវង្សានុវង្ស និងផ្ដល់យោបល់គោលគំនិតល្អដល់ព្រះមហាក្សត្រ។ រួមសេចក្ដីមក ក្រុមព្រាហ្មណ៍ជាអ្នកថែរក្សាការពារច្បាប់ ធម្មវិន័យក្រឹត្យក្រមក្បួនខ្នាតគម្ពីររបស់ខ្មែរ។ ទិដ្ឋភាពត្រង់នេះ សិលាចារឹកស្តុកកក់ធំ បានបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់។ រី ស្ថាប័នដែលជាប់ទៅនឹងព្រះមហាក្សត្រ ឬ អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ យើងឃើញមានការបង្កើតក្រុមនាម៉ឺនមន្ត្រី ការរៀបចំសង្គម ការបែងចែករៀបចំទឹកដីភូមិស្រុក និងការបែងចែកធនធាន។
- ការស្ថាបនាជាតិ ក្នុងទ្រឹស្ដីទេវរាជក្នុងសិលាចារឹកស្តុកកក់ធំ ពាក្យស្ថាបនាជាពាក្យសំខាន់មានតម្លៃ និងអត្ថន័យធ្ងន់ធំទូលំទូលាយជាងគេ។ ពាក្យស្ថាបនាជា គន្លឹះធំក្នុងទិសដៅនយោបាយកសាងជាតិរបស់ខ្មែរ។ អ្នកដឹកនាំខ្មែរ ត្រូវស្ថាបនាធ្វើដូចម្ដេចឲ្យប្រទេសចម្រុងចម្រើនឲ្យពលរដ្ឋ មានបានសម្បូរសប្បាយចាកផុតពីភាពទុរគត ក្រីក្រតោកយ៉ាកព្រាត់ប្រាសក្រុមញាតិគ្រួសារ។ ការបែងចែកអំណាច រៀបចំស្ថាប័នដាក់គោលការណ៍នយោបាយថ្មី ឲ្យសមស្រប ស៊ីសង្វាក់ ប្រទាក់ប្រទងប្រទាញគ្នាទៅវិញទៅមកត្រូវធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងស្ថាបនា កសាងជាតិ។ ការកសាងទាំងនេះ មិនមែនអនុវត្ត ដោយមិនបានគិតគូរល្អល្អិតល្អន់នោះទេ។ គេក៏មិនមែនធ្វើឲ្យឃើញចេញមានតែរូបរាងទុក សម្រាប់បង្អួតឲ្យគេកោតសរសើរឡើយ។ ការស្ថាបនានេះស្ថិតនៅលើការគាស់ឆ្ការព្រៃទឹកដីថ្មី ឲ្យក្លាយទៅជាស្រែចម្ការជាស្រុកភូមិថ្មី សម្រាប់បង្កបង្កើនភោគផលសម្បត្តិ សង្គមជាតិ។ មុននឹងបានសម្រេចជោគជ័យតាមការគ្រោង ព្រះមហាក្សត្រ និងអ្នកដឹកនាំខ្មែរ បានជួយឧបត្ថម្ភ ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយមានចែកទឹកចែកដីទ្រព្យធនធានសត្វពាហនៈ គោក្របីប្រដាប់ប្រដាឧបករណ៍កសិកម្ម និងខ្ញុំកំដរទាសាទាសី។ សក្ខីភាពនេះអាចបង្ហាញថាព្រះមហាក្សត្រ និងអ្នកដឹកនាំជាតិខ្មែរយល់អំពីជម្រៅសេដ្ឋកិច្ច ដែលផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើកសិកម្ម។ ដូច្នេះ កម្លាំងនគរស្ថិតនៅលើកសិកម្ម។ ឯការស្ថាបនាកសាងជាតិ ស្ថិតនៅលើការស្ថាបនាកសិកម្ម។ ហើយការបែងចែកទឹកដីភូមិស្រុក ការជួយឧបត្ថម្ភ និងបញ្ជូនប្រជាពលរដ្ឋ ឲ្យទៅកាន់ភពរស់នៅលើទឹកដីថ្មី ក៏ជានយោបាយមួយយ៉ាងល្អដែរក្នុងការថែរក្សាការពារជាតិមាតុភូមិ។
ការកសាង និងស្នាដៃ
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ទោះបីជាព្រះអង្គមានបេសកកម្មធំ ត្រូវរំដោះជាតិក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គ យកចិត្តទុកដាក់ ខំរិះគិតរកមធ្យោបាយរៀបចំទីក្រុងឲ្យបាននឹងនមានស្ថិរភាព និង មានការរីកចម្រើនដែរ។ ដូច្នេះហើយ បានជាព្រះអង្គរុះរើលើកព្រះរាជធានីចុះឡើង។ តែព្រះរាជធានីរបស់ព្រះអង្គស្ថិតនៅជានិច្ចតែក្នុងរង្វង់ តំបន់បឹងទន្លេសាប ដែលជា ការចាប់ផ្ដើមកំណត់ទីតាំងព្រះរាជធានីនគរធំ ឬមហានគរទៅក្នុងអនាគតកាល។ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ គេពុំសូវឃើញមានការកសាងប្រាង្គប្រាសាទធំៗទេ។ ឯទីក្រុងព្រះរាជធានីផ្សងៗ ដែលព្រះអង្គបានតាំងទីក៏មិនបានទុក នូវសំណៅអ្វីជាធំដុំ មានជាប់មកដល់បច្ចុប្បន្នដែរ ពីព្រោះសំណង់ទាំងនោះធ្វើអំពីឈើ ឬដោយសម្ភារៈមិនសូវជាប់មាំមួន។ បុព្វហេតុនេះគឺ បណ្ដាលពីស្រុកមានសង្គ្រាម ព្រះអង្គគិតតែខំប្រឹងប្រែងរៀបចំ ការតស៊ូរំដោះជាតិពីអាណានិគមជ្វា កោះស្នាវ៉ា។ ម៉្យាងទៀតសន្តិសុខក៏ពុំទាន់មានជាស្ថាពរក្នុងនគរដែរ។
ប្រាសាទដែលបានសង់ក្នុងរាជ្យព្រះអង្គមានជាអាទិ៍ ៖
ប្រាសាទរំចែង ត្រូវបានកសាងនៅភ្នំគូលែន ក្នុងគ្រាដែលព្រះរាជធានី បានរើទៅតាំងនៅ ទីនោះ។ ប្រាសាទអកយំ ដែលស្ថិតនៅម្ដុំបារាយខាងលិច ត្រូវបានកសាងដោយឥដ្ឋ។
ប្រាសាទទាំងនេះ មានរូបរាងទំហំតូចមែន តែគេអាចចាត់ទុកជាយុគថ្មីមួយ របស់ខ្មែរ ក្នុងវិស័យសិល្បៈ និងសាងសង់ប្រាសាទ។ យើងបានឃើញ ប្រាសាទខ្មែរជំនាន់ក្រោយជាច្រើន កសាងទៅតាមលំនាំប្រាសាទរំចែង និងអកយំ។
ក្រោយដែលបានទៅតាំងព្រះរាជធានី នៅភ្នំគូលែន ឬមហិន្ទ្របរពត ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ បានយាងត្រឡប់មកគង់នៅឯរលួស ទីក្រុងចាស់ ហរិហរាល័យ។ ព្រះអង្គ បានចូលទិវង្គតនៅទីក្រុងនេះ ក្នុង គ.ស ៨៥៤ ក្នុងព្រះជន្មប្រហែលជា ៩០ ព្រះវស្សា។
ព្រះអង្គ ជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដ៏អស្ចារ្យមួយអង្គ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ។ ព្រះអង្គបានរំដោះជាតិពីនឹមជ្វា បានបង្រួបបង្រួមប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យមានឯកភាព ហើយ ព្រះអង្គក៏ជាក្សត្រខ្មែរ ដែលបានស្ថាបនា កសាងទឹកដីខ្មែរ ឲ្យធំធាត់មានកិត្យានុភាព ជាមហានគរដែរ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ព្រះអង្គជាមហាក្សត្រខ្មែរមួយអង្គខ្លាំងពូកែ អង់អាចក្លាហាន ព្យាយាមតស៊ូ មានចិត្តអំណត់ មានចំណេះវិជ្ជាជ្រៅជ្រះ មានប្រាជ្ញាភ្លឺថ្លា ឈ្លាសវៃ ដែលបានធ្វើពលិកម្មគ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីស្រុកខ្មែរ និងកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
No comments:
Post a Comment