អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ: ប្រវត្តិផ្សារស៊ីញែក

I. ទីតាំងនិងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន

បច្ចុប្បន្នពុំមានរូបរាងច្បាស់លាស់ឡើយគឺនៅសល់តែផ្ទះពីរបី ដែលលក់គ្រឿងប្រាក់បន្តិចបន្តូចនៅលើដងវិថីសុធារសតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះទីតាំងពីមុនក៏ពុំដឹងថានៅទីណាពិតប្រាកដឡើយគឺគ្រាន់តែដឹងថានៅម្តុំកាច់ជ្រុងផ្លូវសុធារស និងផ្លូវមគ្គវណ្ណ(លេខ១៧៨)ខាងស្តាំវត្តឧណ្ណាលោម និងបន្តរហូតដល់មាត់ទន្លេតែម្តង។

II. ទំនាក់ទំនង និងប្រវត្តិក្នុងការដាក់ឈ្មោះ

តាមការវិភាគទៅលើការដាក់ឈ្មោះ «ផ្សារស៊ីញែក» គឺបានន័យថាជាការញែកគេញែកឯងដើម្បីស៊ី ឬជាការដណ្តើមកន្លែងគ្នាក្នុងពេលកំពុងរកស៊ីអ្វីមួយ។ ប៉ុន្តែប្រហែលមកពីផ្លូវនៅម្តុំនោះបែងចែក ឬញែកជាច្រើនខ្សែនៅត្រង់នេះ ទើបគេហៅផ្សារដែលនៅតំបន់នោះថាផ្សារស៊ីញែកទៅវិញ។ ម្យ៉ាងទៀតប្រសិនបើយើងគ្រាន់តែឮឈ្មោះផ្សារដោយមិនបានពិចារណា យើងនឹងគិតថាផ្សារអ្វីក៏មានឈ្មោះមិនពិរោះស្តាប់យ៉ាងនេះ? ខាងក្រោមនេះគឺជាបំណកស្រាយខ្លះៗដែលក្រុមនិស្សិតអក្សរសាស្ត្រខ្មែរយើងខ្ញុំបានស្វែងរកតាមរយៈការចុះទៅសាកសួរផ្ទាល់ជាមួយអ្នកដែលធ្លាប់ដឹងឮពីប្រវត្តិនៃការដាក់ឈ្មោះរបៀបនេះ។

១.តាមសម្តីលោកស្រៀង អ៊ី អាយុ៦៣ឆ្នាំ ជាសាស្ត្រាចារ្យមហាវិទ្យាល័យសូនរូប បានផ្តល់ព័ត៌មានថា ក្នុងកំលុងឆ្នាំ១៩៥៣ ផ្សារស៊ីញែកកើតមានស្រាប់រួចទៅហើយ គឺមានលក់ឥវ៉ាន់ចាប់ហួយ... ព្រមទាំងមានរោងកាត់សក់មួយនៅខាងត្បូង ឆ្វេងដៃផ្សារស៊ីញែក។ នៅម្តុំផ្សារស៊ីញែកនេះ មានផ្ទះស្លឹកខ្លះ និងផ្ទះក្បឿងខ្លះ ហើយនៅកាច់ជ្រុងខាងជើងឆៀងខាងកើតគឺផ្ទះប៊ុន ថាន ខាងលិចផ្ទះអ្នកឌួង ចាប់ពីខាងត្បូងទៅគេហៅថាផ្សារស៊ីញែក។ ផ្ទះអ្នកឌួងលក់ទឹកអប់ ហូល ផាមួង ពីសង្គម ឯផ្ទះប៊ុន ថានវិញមានលក់គ្រឿងប្រាក់។ គាត់បានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា កាលពីមុនមានផ្លូវញែកភាគខាងត្បូង និងខាងជើង ដូច្នេះហើយទើបគេហៅថាផ្សារស៊ីញែក។ ម្យ៉ាងទៀតផ្សារនេះកើតតាំងពីឆ្នាំ១៩១៧ មកម្ល៉េះគឺកើតទាន់នឹងផ្សារកណ្តាលដែរ ប៉ុន្តែពុំទាន់មានលក់អីច្រើនទេ។ កាលនោះគឺមានលក់ស្រាបន្តិចបន្តួច តែពីសម័យសម្តេចឪ ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ ផ្សារនេះមានលក់គ្រឿងក្រអូប គ្រឿងប្រាក់ រហូតដល់សម័យព្រះនរោត្តមសុរាម្រិត ក៏ឃើញនៅមានលក់ដដែល។ ផ្សារនេះបានបាត់រូបរាងរបស់ខ្លួននៅឆ្នាំ១៩៧៥ ពេលដែលប៉ុល ពតជម្លៀសប្រជាជនខ្មែរចេញពីក្រុងភ្នំពេញ។

២.លោក ម៉ាន់ សុខុម អាយុ៦១ឆ្នាំ ជាអតីតមន្ត្រីរាជការក្រសួងកសិកម្មបានផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ថាផ្សារស៊ីញែកគឺផ្ទះអ្នកឌួង លក់គ្រឿងក្រអូបមានទឹកអប់ ម្សៅ ហូលផាមួង ផ្តិលខាត់ ផ្តិលស្ពាន់ និងគ្រឿងប្រដាប់ព្រះសង្ឃ។ ផ្សារនេះមានទ្រង់ទ្រាយជាផ្សារទីតូចលក់ឥវ៉ាន់តាមផ្ទះដែលខ្មែរយើងធ្វើដោយផ្ទាល់ដៃ ហើយវាកើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩៤៨។ ផ្សារនេះរើឈប់លក់ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៥-១៩៧០ ដោយដូរទៅលក់នៅផ្សារកណ្តាលវិញ។ លុះដល់ឆ្នាំ១៩៧០ ពេលដែលលន់ ណុលធ្វើរដ្ឋប្រហារ ផ្សារក៏ឈប់លក់តែម្តង ហើយទីនោះក៏ចាប់ផ្តើមសង់ផ្ទះថ្មឡើង។ ពីមុនផ្សារនេះក៏មានលក់ផងដែរនូវម្ហូបអាហារសម្រាប់អ្នករត់ម៉ូតូ ស៊ីក្លូ រទេះ និងឆែកែវ។ នៅខាងមុខផ្សារស៊ីញែកក៏មានសុទ្ធតែផ្ទះឈើតូចៗ មានលក់របស់របរកំប៉ុកកំប៉ុក បន្តិចបន្តួចសម្រាប់កម្មករនៅកំពង់ផែមាត់ទន្លេក្បែរនោះពិសារ ពុំមែនជាផ្សារធំដុំទេ។ ផ្សារស៊ីញែកមានសកម្មភាពនៅក្នុងរបបសម្តេចឪព្រះនរោត្តមសីហនុ សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ពេលដែលខ្មែរទទួលបានឯករាជ្យពីបារាំងសេស។

៣.លោកតា យក់ គុណ អតីតសាស្ត្រាចារ្យសមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ បានមានប្រសាសន៍ថា ផ្សារស៊ីញែកស្ថិតនៅខាងត្បូងមាត់ទន្លេ ជាផ្សារតូចតាចតែប៉ុណ្ណោះ ដោយប្រជារាស្ត្រយករបស់របរពីទន្លេឡើងយកមកលក់ភ្លាមតែម្តង។ នៅក្នុងផ្សារនេះមានផ្ទះលក់គ្រឿងក្រអូប សំពត់ ខោអាវ... សម្រាប់លក់ឳ្យតែចំពោះអ្នកវាំងតែប៉ុណ្ណោះ។ ហាងនាងឌួងជាហាងដែលល្បីជាងគេនៅក្នុងតំបន់នេះ។ នាងឌួង ជាអ្នកម្នាងដែលចេះធ្វើទឹកអប់ខ្មែរដ៏ស្ទាត់ជំនាញ ហើយពីដើមម្តុំនោះសុទ្ធសឹងជាផ្ទះគ្រូបង្រៀនរចនា និងក៏ជាសាលារៀនផងដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត យើងឃើញថាផ្សារនេះគឺនៅរហូតដល់ជំនាន់សម្តចឪ ហើយបាត់រូបរាងទៅវិញប្រហែលនៅមុនឆ្នាំ១៩៧៥។

៤.លោកអ៊ំ ស៊ិន ចាន់ថនក៏បានលើកឡើងថាផ្សារស៊ីញែកគឺផ្ទះអ្នកឌួង ជាផ្ទះឈើលក់គ្រឿងទេស ទឹកអប់ ប្រេង ម្សៅ ហើយផ្ទះទាំងពីរជួរទល់មុខគ្នា ខាងកើតនិងខាងលិចលក់គ្រឿងទេសដូចគ្នា។ ពីដើមគេល្បីថាផ្ទះអ្នកឌួង មានលក់ទឹកអប់ ប្រេង ម្សៅ គ្រឿងតុបតែងខ្លួន។ ផ្សារស៊ីញែក គេចែកជាពីរមូលហេតុទាហានហ្លួង និងទាហានជើងខ្មៅកាន់កាប់។ ចាប់ពីផ្លូវលេខ១៧៨ កាន់កាប់ដោយទាហានហ្លួង ពីផ្សារស៊ីញែកទៅដល់រិច្ច(បារ) គឺទាហានបារាំងកាន់កាប់រហូតដល់រូតពីរ។ បើសិនទាហានទាំងសងខាងជ្រៀតចូលព្រំដែនតំបន់កានកាប់គ្នានោះប្រាកដជាមានជម្លោះកាប់ចាក់គ្នា។ កាលដែលចែកខណ្ឌផ្សារស៊ីញែក គឺកាលនោះប្រទេសខ្មែរពុំទាន់ទទួលបានឯករាជ្យទេគឺក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី១។ ផ្សារស៊ីញែកនេះកើតយូរហើយ មុនព្រះករុណានរោត្តមសីហនុសោយរាជ្យទៀត។ លុះដល់សម័យលន់ ណុល គេឃើញមានផ្សារមានលក់ដូរដដែល ប៉ុន្តែដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ គេលែងឃើញមានលក់ដូរទៀតហើយ តែផ្ទះនៅមានដដែល។ ខាងមុខផ្សារស៊ីញែកមានបារមួយឈ្មោះ«រិច្ច» បន្ទាប់មកគេផ្លាស់ប្តូរទៅដាក់ត្រង់ផ្សារចាស់ ហើយគេដាក់ប៉ុស្តិ៍សម្រាប់កប៉ាល់ ឬកាណូត ចូលចត ដើម្បីជាកន្លែងប្រមូលពន្ធគយ ហើយឈ្មោះផ្សារស៊ីញែកក្លាយមកពីពាក្យដែលគេ«ស៊ីញ៉េ» ប្រមូលពន្ធនេះឯង។

៥.បើតាមយោបល់លោកអ៊ំ ស៊ុំ សម័យ៖ ផ្សារស៊ីញែកមានផ្ទះក្បឿងបីបួនតូចៗ នៅទីនោះ ពោលគឺនៅក្រោយមន្ទីរទេសចរណ៍សព្វថ្ងៃជួរមាត់ទន្លេ។ ម្យ៉ាងបន្ទាប់ពីគេឈប់លក់ដូរនៅផ្សារស៊ីញែក គេរើទៅលក់នៅផ្សារសួនវិញពេលដែលបារាំងឳ្យរើទៅ ហើយរៀបចំសង់ផ្ទះវិញ។ ផ្សារស៊ីញែកនេះ បើហាងណាមួយចង់លក់គ្រឿងប្រាក់នោះ គឺទាល់តែសុំចូលជាសមាជិកសាលារចនាជាមុនសិន។ ផ្សារនេះមានលក់គ្រឿងទេស ទឹកអប់ គ្រឿងក្រអូប នៅផ្ទះអ្នកឌួងតែម្តង ហើយវាកើតឡើងដោយមានឈ្មោះដូច្នេះតែម្តង។

III. សន្និដ្ឋាន

យោងតាមការផ្តល់ព័ត៌មានរបស់អស់លោកខាងលើ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថាផ្សារស៊ីញែកកើតឡើងយូរយារណាស់មកហើយ ប្រហែលនៅជំនាន់ស្តេចស៊ីសុវត្ថិ។ ផ្សារស៊ីញែកនេះ បើពិនិត្យទៅតាមស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រ និងប្រវត្តិនៃរឿងរ៉ាវឃើញថាវាសក្តិសមទៅនឹងការផ្តល់ឳ្យនូវឈ្មោះដូចនេះណាស់ តែទោះជាយ៉ាងណាយើងក៏បានដឹង និងយល់កាន់តែច្បាស់ពីប្រភពដើមរបស់ទីកន្លែងនេះដែរ។

1 comment:

Sovannrath VARDecember 3, 2019 at 3:35 AM
បើតាមខ្ញុំវិញ ខ្ញុំគិតថា អាចជាពាក្យ លាវ ឬពាក្យថៃ ដែល ស៊ីញែក បានន័យថា ផ្លូវបែកជាបួន មូលហេតុដែលខ្ញុំសន្និដ្ឋានថាពាក្យ លាវ ឬក៏ថៃ ដោយសារតែម្តុំនេះមានពួកជាងវាំងរស់នៅច្រើន ហើយពួកជាងវាំង និងអ្នករាំនៅវាំង នោះ មានមួយចំនួនជាពួកលាវ ឬថៃ ដែលចូលមកនៅស្រុកខ្មែរតាំងពីសម័យស្តេចនរោត្តម ឬក៏ស្តេចស៊ីសុវត្ថិ ។ ខ្ញុំធ្លាប់អានអត្ថបទសម្ភាសន៌យាយម៉ែម៉ឺន គាត់ថាគាត់ចូលមកនៅស្រុកខ្មែរសម័យស្តេចស៊ីសុវត្ថិ ជាមួយម្តាយរបស់គាត់ ម្តាយរបស់គាត់ជាជនជាតិលាវ ។ ក្រុមថៃ លាវ អស់នោះ ប្រហែលជាតាំងទីលំនៅនៅក្បែរព្រះបរមរាជវាំងនេះហើយ ទើបធ្វើឱ្យមានការហៅផ្លូវបែកជាបួន នេះថា ស៊ីញែក តាមសំនៀងលាវ បើសំនៀងថៃមាត្រដ្ឋាន នឹងអានចេញសំនៀង ស៊ីយ៉ែក ទៅវិញ ។

អក្សរសាស្ត្រខ្មែរ

Friday, February 6, 2015

ប្រវត្តិផ្សារស៊ីញែក

1 comment:

សូមស្វាគមន៍

ទំព័រ